باستان شناسی به مفهوم مطالعه ی گذشته ی انسان ها ، مطالعه آداب ، رسوم ، افکار ، سنن و فرهنگ انسانهای گذشته از طریق بررسی آثار و اشیا ی منقول و غیر منقول بجا مانده از آنها است ، بدین معنا که باستان شناس با مطالعه بر روی آثار منقول همچون : سفالینه ها ، ابزار و آلات سنگی ، استخوانی ، گلی ، چوبی و ... و آثار غیر منقول همچون: بناها ، آرامگاهها و ... با گذشته ی بشر و چگونگی زندگی ، معیشت ، فرهنگ و اقتصاد مردمان آندوره آشنا می شود و به شکل گیری تاریخ کمک می کند و به آن اعتبار می بخشد.
باستان شناسان چه کسانی هستند؟
اینان مردمی بسیار دانا و آگاه هستند ، مردمی هستند اهل کار و عمل ، دست هایی خشن و کارآزموده و روحی بیدار دارند ، و از کار کردن و حوصله به خرج دادن هرگز خسته نمی شوند . با چهره ای گشاده ، رنج گرما و رطوبت و گزند حشرات را تحمل می کنند و از هزاران سختی و ناملایمات سفر روی بر نمی تابند و از زندگی ناخوشآیند و ناهموار چادر نشینی پروا ندارند . مومیایی و استخوان های مردگان ، جمجمه های قربانیان جنگ ها ، تابوت ها و گورها و مقبره ها هرگز دل این مردان را به هراس نمی افکند و اشباح و ارواح نیز آنها را مرعوب نمی کند ، زیرا حرفه ی آنان این است که مردگان را چنان زنده کنند که ما به احوال و افکار آنها در عصر خودشان ، پیش از آنکه فرهنگ و تمدن شان در تاریکی اسرار پیچیده شود و یاد آنها از خاطره ها برود ، معرفت حاصل کنیم .
اما این مردمان کسانی نیستند که به دنبال بخت و اقبال ، آواره کوهها و دشت ها شده باشند. درست است که گاه و بیگاه گنجینه هایی به دست می آورند که شایسته شاهان و سزاوار سروران است ، اما اینان هرگز سر آن ندارند که کیسه های خود را مالامال کنند . این مردمان به دنبال چیزی و در جستجوی مقصودی هستند که بسی گرانبهاتر و ارجمندتر از مال دنیاست . این هدف و مقصود آن است که در کالبد بی جان و مدفون تمدن های گذشته بار دیگر جان تازه بدمند و بخصوص معمای زندگی اشخاصی را که نام آنها ضمن قصه ها و افسانه ها یا روایات به دست ما رسیده است حل کنند ، مردمانی از همه قبیل چون شاهان ، روحانیون ، سربازان، هنرمندان و کارگران ساده ای که قدرت آفریننده ی آنها حتا امروزه ما را به اعجاب می افکند.
باستان شناس از تکه سفالی که بدست می آید و یا از فلان دیوار فروریخته و نیز تمام اطلاعات کهنه و رنگ و رو رفته به آگاهی هایی از بشر گذشته و اعصار تاریخی که مردمان به آن تعلق داشته اند دست می یابد.

 فلزیاب, طلایاب, دفینه, گنج بابی, باستان شناسی